Een kleurrijke verschijning die door het leven gaat onder het pseudoniem Dutch Wine Sister. De kans is groot dat je haar de afgelopen jaren op een van de vele proeverijen in Nederland bent tegengekomen. Ik heb het over Register Vinoloog en wijndocent Angélique Chamboné. Een vineuze duizendpoot met een grote voorliefde voor wijnland Zuid-Afrika.
Op een grauwe vrijdagmiddag ontmoet ik Angélique in hartje Utrecht in restaurant Seven. Haar thuishonk voor het geven van proeverijen en SDEN-cursussen. Ze is net een paar dagen terug van een indrukwekkende reis. Bijna vier weken lang trok ze door haar geliefde Zuid-Afrika. Hoppend van wijnboer naar wijnboer voor werkbezoeken bij haar African Wine Sisters’ en African Wine Pirates. Ze maakte haar handen vuil in vergistingstanks en hoorde al borrelend tijdens lunches of bij de wijnmakers thuis de nieuwste ontwikkelingen en uitdagingen.
Vertel, hoe was het?!
“Fantastisch! Mensen denken soms dat ik op vakantie ben tijdens zo’n reis, maar ik ben kapot als ik terugkom. Op een gemiddelde dag staan we om zes uur op. Een uitgebreid ontbijt is er niet: om half zeven neem je een kop koffie of thee met een rusk. Een soort dikke cracker die je sopt in je thee of koffie. Daarna ga je de kelder in voor de punch downs: het onderdrukken van de ‘hoed’ – de vaste druivendelen die bovenop de most drijven. Geloof me, je hoeft niet meer naar de sportschool.”
Het was niet je eerste keer. Neem ons even mee naar het begin. Hoe ben je de wijnwereld ingerold?
“Als kind vond ik het erg leuk om te koken. Ik stond dan op een krukje bij mijn moeder om te helpen. Ze had niet veel, maar kon wel heel mooi koken en maakte bloemetjes van radijsjes, waterlelies van eieren… Onder leiding van een chef-kok – inmiddels een goede vriend – heb ik later een kookgroep opgericht. Hij leerde ons hazen vellen en nam ons onder andere mee om asperges te steken. Ik dronk zelden wijn, maar door al dat koken en het combineren van smaken werd ik nieuwsgierig. Zodoende ben ik naast mijn werk als ok-assistent een wijncursus gaan doen om meer te leren over wijn-spijs. Eerst SWEN1 (nu SDEN), daarna 2 en uiteindelijk 3. In 2013 ben ik gestart met de vinologenopleiding.”
Vanuit de Wijnacademie maakte je voor het eerste kennis met Zuid-Afrika?
“Klopt, tijdens de vinologenopleiding kwam ik Udo Göebel tegen. Op zijn website zag ik dat hij zijn bedrijf in zijn eentje draaide. Dus heb ik hem een mail gestuurd. ‘Volgens mij kunnen we wat voor elkaar betekenen. Nieuwsgierig?’ Binnen een kwartier belde hij op: hij was toevallig aan het leveren in Utrecht en vroeg of ik thuis was. Het klikte meteen en ik ben met hem Zuid-Afrika-proeverijen gaan geven, vooral bij mensen thuis. Via hem heb ik verschillende wijnmakers leren kennen. Daar ben ik hem nog dankbaar voor. In 2017 ben ik voor het eerst op vinologenreis naar Zuid-Afrika geweest. Tijdens een wijnmakersdiner vroegen mijn wijnvriendin Marieke en ik aan Niels Verburg van Luddite Wines of we niet eens druiven konden komen plukken bij hem. Dat kon, maar dan moesten we wel langer naar Zuid-Afrika komen. Op dat moment zat ik met een burn-out thuis van mijn werk. Ik wist dat ik niet beter zou worden als ik daar zou blijven, dus de uitnodiging van Niels was voor mij hét moment om ontslag te nemen. Met Marieke ben ik daarop in januari 2018 vijf weken naar Zuid-Afrika geweest.”
Tijdens die reis ontstond ook de term Dutch Wine Sister.
“We zaten te brainstormen en ik zei tegen Marieke: ‘We zijn Nederlands (Dutch) en zo close als zusjes (Sisters). De Dutch Wine Sisters dus, we gaan toeren!’ We hebben een naamplaat voor de auto besteld en zijn bij vijf wijnhuizen gaan werken. Overal waar wat te doen was, schoten we de wijngaarden of kelders in. Sindsdien probeer ik elk jaar tijdens de oogst 3 à 4 weken te gaan. Ik begin dan met werkbezoeken bij Penny en Niels van Luddite Wines. Ze zijn me erg dierbaar en zijn een beetje mijn tweede familie geworden. Ik word overal bij betrokken en mag bijvoorbeeld de punch downs doen, helpen met pump overs en word overal bij betrokken. Van dat hele wijnmaakproces maak ik vervolgens foto’s en filmpjes, iets dat ik heb overgehouden aan mijn eerste keer in Zuid-Afrika. Vanwege mijn burn-out werkte dat toen als een soort geheugensteuntje. Achteraf gezien ideaal, want ik heb in mijn lessen daardoor allemaal praktijkvoorbeelden. Mijn presentaties volgen de lijn van het lesboek, maar verder ga ik off the grid met foto’s dat ik uit een wijntank klim, besmeurde handen heb of laat zien hoe de lie eruitziet.
Ik kan in heel veel keukens kijken. De gastvrijheid en openheid van wijnmakers is zo bijzonder: ze vertellen me alle ins en outs. Ik besef dat ik er telkens maar kort ben, een paar dagen. Maar in één dag kun je al zoveel zien. Ik sta nooit stil, kijk overal en vraag altijd toestemming of ik iets mag filmen of fotograferen. Soms hebben ze dat liever niet, maar vaak krijg ik toestemming.
Een voorbeeld. Afgelopen reis had ik een afspraak bij Villion Family Wines. Toen bleek dat ze de sauvignon blanc gingen blenden. Ik kreeg een referentieglas in mijn hand en samples die ik moest proeven en beschrijven. Zij maakten twee blends en zeiden toen: ‘Wij gaan weg, jij mag kiezen welke blend je bij wie inschenkt.’ Zelf vonden ze de blend van de ander namelijk het best. Ik rook en proefde in beide blends componenten van het referentieglas. Uiteindelijk zei ik: ‘Wat nou als je familie maakt van die twee?’ En verdomd, zij roken en ik zag hun ogen twinkelen. Hup, een high five. ‘Angélique, spot on!’ Dat was wel een euforisch moment.”
Wat maakt Zuid-Afrika zoveel mooier dan bijvoorbeeld Frankrijk, Spanje of Chili?
“Ten eerste, de afwisselende natuur. Je rijdt een half uur en bent weer in een hele andere omgeving. Als tweede: de verschillende grondtypes, bush vines en manier van dry-farming. Dat geeft telkens weer een andere stijl druiven. En natuurlijk ook de passie en manier waarop ze buiten de gebaande paden durven te treden. Qua cultuur is Zuid-Afrika een meltingpot van mensen. Ik vind het moeilijk om het verschil te zien tussen arm en rijk, tussen black (coloured) en white people. Ik verblijf grotendeels bij blanke wijnmakers, maar zéker ook bij de black winemakers, zoals ze zich noemen. Ik zie dus beide ‘werelden’ en werk met veel de plaaswerkers – de coloured people. Die werken vaak van generatie op generatie in een bedrijf. Omdat er veel alcoholmisbruik en daardoor werkeloosheid in het land is, werken de meeste wijnhuizen nog handmatig. Er kunnen dan zoveel mogelijk mensen aan het werk worden gezet. Doordat ze een woonplek, onderwijs en eten faciliteren geven de medewerkers het loon niet meteen uit in alcohol. De meeste wijnmakers die ik ontmoet willen allemaal zoveel mogelijk employment bieden. Zo zorgen ze voor hun hele achterban.”
Hoe anders is je vrijwilligerswerk bij de Nederlandse wijngaard Aan de Breede Beek?!
“Totaal verschillend! Zowel qua vinificatie als klimaat. Van koud, nat en plat tot exact het tegenovergestelde. Hier is het regelmatig zeiknat, daar vaak hartstikke droog. Hier wordt elke besje ontsteeld, daar worden vaak hele trossen verwerkt. Die verschillen vind ik ontzettend interessant. Ze maken voor mij de wijnmaakcirkel rond. Een paar jaar geleden heb ik geholpen bij de aanplant van Stadswijngaard Utrecht, dat was ontzettend leerzaam. Op eigen initiatief heb ik een cursus Zachte Snoei gevolgd bij Aan de Breede Beek en dat smaakte naar meer. Mijn werk bij de Stadswijngaard stopte, maar ik miste het enorm om met mijn handen in de wijngaard te werken. Bij Aan de Breede Beek mocht ik toen op een maandag meedraaien. Ik was net terug van een reis naar Zuid-Afrika, maar er heerste eenzelfde saamhorigheid en voelde mij meteen thuis. Sindsdien werk ik daar iedere wekelijks als vrijwilliger en leer er hartstikke veel. Ik heb nu het beste van twee werelden!”
Wat is eigenlijk jouw missie in wijn?
“Ik wil heel graag mijn wijnverhalen delen met een groter publiek. Ik noem mijzelf wijnambassadeur van Zuid-Afrika en geef vanuit Chamboné Wijnstijl onder meer wijncursussen, gastlessen, workshops en werk dus in wijngaarden. Dat combineer ik allemaal in mijn lessen. Het is ook mijn missie om mensen die niets van wijn weten enthousiast te maken. Over smaken, geuren en wijn-spijs. Ik gebruik ook graag aparte proefjes en out of the box-dingen tijdens mijn lessen.”
Kun je er eentje delen?
“Haha, nee, dat mogen ze zelf ervaren. Maar ik laat ze bijvoorbeeld wel een stukje wijngaard zien. Letterlijk. Als ik op reis ben, neem ik altijd stenen of aarde mee. Dat geeft een goed beeld van waar de druiven groeien. Ook al zeggen ze dat je terroir niet kunt ruiken of proeven in een wijn, als je die stenen of aarde ruikt en de wijn proeft, leer je herkennen op welke grondsoort de druiven hebben gestaan. In mijn huiskamer heb ik zelfs een heel stenenkabinet.”
Dus jij gaat met een koffer van 10 kilo heen en komt met 20 kilo terug?
“Ja, dat is echt waar. Ik neem geen wijn mee, maar zorg altijd dat ik ruimte in mijn koffer heb voor stenen. Ik ben een detailmens en hou van kleur en geur. Dat laat ik zien (en ruiken) tijdens mijn lessen. Mijn valkuil is dat ik vaak te veel weggeef, maar het is mijn passie. Ik kan niet stoppen. Het is alles of niets… Ik wil mensen deelgenoot maken van mijn (wijn)leven en onderneem vanuit mijn hart en gevoel.”
Dat is toch een fantastische eigenschap! Welke druif zou je dan zijn als je jezelf met een druif zou vergelijken?
“Chenin blanc. Waarom? Ik ben als een kameleon: ik kan mij altijd aanpassen en ben ook altijd anders gekleed. Ik kan heel netjes zijn, heel sjofel of alles ertussenin. De chenin blanc is ook zo veelzijdig. Je kunt er een prachtig mousserende wijn, stille droge wijnen en dessertwijnen van maken. Hij groeit op veel plekken, maar vooral in het land waar mijn hart ligt.”
Tot slot: waarmee en waarop wil jij eind dit jaar op toosten?
“Sowieso met een Afrikaanse vonkelwijn, Méthode Cap Classique. Ik laat nog even in het midden van welk huis, want er zijn zoveel mooie huizen! Waarop ik wil toosten? Op goedgevulde proeverijen en cursussen. En op het delen van mijn verhaal en passie voor Zuid-Afrika in woord én beeld.”
Wijn een smoel geven?
“Ja! Want ik ben een verhalenverteller.”
1 gedachte over “Toost aan Tafel bij Dutch Wine Sister Angélique Chamboné: ‘Ik heb het beste van twee werelden’”
Wat een passie en beleving. Leuk dat ik haar op De Breede Beek heb leren kennen. Wat een kennis heeft ze zich toegeëigend in twee werelden. Veel succes en chantee proost.
Raymond