Toost aan Tafel bij Janna Rijpma: ‘Ik ben die rare vogel in de wijn’

Foto: Mo Barends, gemaakt bij Pays d’Oc IGP Female Winemakers Lunch

Als je regelmatig bij wijnproeverijen, masterclasses en andere events komt, ben je haar vast wel eens tegengekomen: Janna Rijpma. Door haar rode haren, kleurrijke outfits en enorme bak aan kennis, kun je niet om haar heen. Maar wie is deze vrouw?

Ik kan me eerlijk gezegd niet meer goed herinneren wanneer ik Janna voor het eerst heb ontmoet. Volgens mij was het bij een perslunch rondom de verkiezing van Wijnvrouw van het Jaar 2019. Wat ik me wel kan herinneren is hoe intrigerend ik haar vond. Als Janna Rijpma een ruimte binnenstapt, lijken alle hoofden te draaien. Ze straalt een bepaalde kracht, rust en professionaliteit uit waar ik alleen maar van kan dromen. Omdat we elkaar telkens blijven tegenkomen, maar ik te weinig weet van deze vrouw, vraag ik haar onder het genot van een fijn glas wijn wat haar drijft en waar ze vandaan komt. Wat maakt haar zo intrigerend?

Wie is deze vrouw?

Janna Rijpma groeit op in het Drentse Havelte, is een van de beste tennissters uit de regio en wil sportdocent worden. Ze is begin twintig als ze voor een reisorganisatie een jaar lang naar het Spaanse Tossa de Mar vertrekt om te werken als sporthostess. Eenmaal terug gaat ze, nadat ze een ook nog even bij Stichting Sport en Spel werkt, aan de slag in de televisiewereld. Een van de vele overeenkomsten die we hebben (het sportieve is er daar géén van trouwens ????).

Waar ik vanuit mijn studie journalistiek als stagiaire kennismaak met de televisiewereld, belandt Janna er via een vacature. ‘AVRO zoekt producer voor sportprogramma’. “Het grappige was dat ze een man van rond de 40 jaar en met ervaring zochten. Ik was het alle drie niet, maar schreef toch een brief. Na drie gesprekken kreeg ik tot mijn verbazing en grote vreugde de baan.”

Ze gaat werken in de studio’s van Aalsmeer en werkt onder andere voor het productiebedrijf van Joop van den Ende en maakt programma’s als Wedden Dat..? In 1995 werkt ze nog kort voor NOS Studio Sport, waar ze verantwoordelijk is voor de uitzendingen van UEFA-wedstrijden, zoals dé Europa Cup-finale tussen AC Milan en Ajax.

“Je bent daarna met wijn begonnen, vertel!”

“Ik kook graag en mijn overbuurvrouw zei ‘Waarom ga je niet wijn leren?’ Toen ben ik een cursus gaan volgen voor een wijnbrevet. Ik kon maar bij vier lessen aanwezig zijn vanwege mijn werk en vond het super lastig. Ik dacht ‘Jezus, wat een getrut zeg. Dit wordt hem niet’. Tegelijk wilde ik het goed doen. Wonder boven wonder slaagde ik voor het examen, met de hakken over de sloot. Naderhand kreeg ik de vraag of ik naar de academie ging. Ik kende het niet, heb me toch aangemeld en kreeg te horen: ‘Dit is niets voor jou’. Een paar maanden later werd ik alsnog gebeld dat er toch een plekje vrij was. Hoe ik het gedaan heb, weet ik niet: ik had twee kleine kinderen en deed de opleiding naast mijn werk. Uiteindelijk heb ik voor het examen een maand vrijaf gekregen van mijn man, heb van een babykamer de studiekamer gemaakt en ben iedere dag gaan studeren. Proeven kon ik heel goed, dat examen had ik meteen in het bakkie. Maar ook voor de theorie slaagde ik in een keer.”

“Dat was hét moment dat jouw wijncarrière begon?”

“Ik ben vlak na mijn studie directeur geworden van een veilinghuis in Amsterdam. Vanuit daar ben ik veel gaan rondreizen, wijnen gaan inkopen en zo langzaamaan de wijnveiling begonnen. Dat heeft geleid tot wat nu Winefield’s Auctioneers is. In die periode ben ik ook gaan schrijven voor Telegraaf. Een van mijn eerste artikelen was een groot interview met Marga van den Heuvel (wijnkoper), Anjo de Bont (sommelier), Sjanie de Geus (Lady Chef) en Lucette Faber (wijnschrijver). Ik was benieuwd hoe andere wijnvrouwen zich staande hielden in de wijnwereld, wat toch hoofdzakelijk een mannenwereld is.”

Werk

We zitten al zeker een uur te kletsen wanneer ik er langzamerhand achter kom hoeveel deze vrouw al heeft gedaan. En dan hebben we het nog niet eens gehad over wat ze nu precies doet met haar bedrijf N.O.M.O.H. (New · Neus · Oog · Mond · Oor · Hand). Er volgt een uitgebreide opsomming: ze geeft masterclasses,, bedenkt concepten, schrijft boeken, is consultant… “Op de Wine Professional heb ik bijvoorbeeld een dag rondgelopen met iemand van een wijndomein. Ik vertel hem wat handig is om te weten, welke mensen hij moet kennen en wat een goede importeur voor hem kan zijn. Dat soort werk doe ik ook voor importeurs en wijnregio’s.”

“En je organiseert je eigen festival, de Nacht van de Wijn.”

“Ik wil dat mensen de verscheidenheid van de druif leren kennen. Het is leuk als je eens op een andere manier bezig bent met wijn dan wit, rood of rosé. De diversiteit van één druif kan zo gigantisch groot zijn, dat een druif het verdient om niet alleen in een slobbertrui te lopen, maar ook in een mooie galajurk.”

Gewoon druiven met alcohol

Naast al dat werk geeft Janna ook ‘gewoon’ wijnlessen, waarbij haar mensenkennis goed van pas komt. “Als de deelnemers binnenkomen, geef ik ze een hand en weet ik precies wat ze lekker gaan vinden en wat hun type wijn is.” Want als het aan haar ligt, moeten we niet op zoek naar één soort wijn, maar naar smaken. “Toch zeggen mensen na het proeven van een aantal verschillende wijnen ‘Mijn favoriet was…’. Zo zitten mensen nou eenmaal in elkaar. Ze moeten een systeem hebben. Maar alles wat ik wil is geen systeem. Ik weet niet waarom, maar daar houd  ik niet van”, lacht ze. “Tegelijkertijd vind ik het heerlijk om lol te maken, want wat is nou wijn? Gewoon druiven met alcohol. Laten we elkaar alsjeblieft niet zo serieus nemen. Kijk, het is wel belangrijk dat je de processen goed kent, en bijvoorbeeld kennis hebt over gistcellen; dat je weet wat hun kwaliteit en toegevoegde waarde kan zijn, zodat je een wijn ook op die manier kan proeven. Maar je moet wél aansluiting vinden.”

“Je doet dingen duidelijk op jouw eigen manier, eigenwijs?”

“Ik kan niet tegen sleur en teveel van hetzelfde. Bedenk eens wat anders: ga op de tafel staan, ga eronder liggen, doe iets anders. Die beweging vind ik leuk. Wat betreft ons vak: het gaat er uiteindelijk om dat je erkenning en support van de buitenwereld krijgt. Zo’n verkiezing als Wijnvrouw van het Jaar kan daar een bijdrage leveren, maar het is onze taak om uit te leggen dat als je in de wijnwereld werkt, je een goed, belangrijk en moeilijk beroep hebt. Velen hebben hard gestudeerd om hun kennis aan anderen over te brengen.”

“Ben je altijd al zo uitgesproken geweest?”

“Vroeger was ik heel timide en verlegen, vond ik. Ik was een typisch meisje van toen: zo plat als een dubbeltje, rood haar… En ik kwam uit een klein Drents dorpje, waar dingen als esthetiek en wijn drinken niet van huis uit werden meegegeven. Dat heeft mij zeker gevormd. Pas in de tv-wereld heb ik meer over mezelf en esthetiek geleerd. Dan moest ik voor anderen kleren inkopen bij Addy van den Krommenacker in Den Bosch, maar kwam daar zelf met een trainingspak aan binnen, zo geestig! Hij heeft mij in de vrouwelijke kleding gekregen en ervoor gezorgd dat het trainingspak weer in de kledingkast belandde. Dat alles, mijn jeugd en opvoeding, mijn sportopleiding, mijn televisiewerk, dat maakt je tot wie je bent. Daardoor ben ik misschien ook wel die rare vogel in de wijn. Omdat je ongrijpbaar bent. Wat zit daarachter? Waarom doet ze dat? Wat kan ze?”

En zo eindigen we het gesprek weer waar ik het interview begon: Janna Rijpma is ongrijpbaar en intrigerend. Tussen de vragen door gaan de onderwerpen van links naar rechts. We hebben het over de Wijnacademie, de wereld van wijn en zelfs over egoïsme en individualisme. In die filosofische toon eindigen we ook.

“Nou ben ik natuurlijk heel nieuwsgierig: als jij een druif was, welke zou je zijn?”

“De Petit Verdot. Dat is zo’n druif die niet op de voorgrond staat, maar als hij slaagt, als hij op een goede plek staat en goed rijpt, dan kan hij qua aroma’s zo ongelofelijk veel moois geven dat hij bijna alle andere rode wijnen in zich heeft. Ik hou ook altijd van de afwijking, de braam op het leven, van het nooit perfect zijn. Dat maakt je menselijk. De Petit Verdot zit vaak maar 2% of 5% in de wijn. Maar als hij er niet in zit, dan mis je hem echt. Hij heeft hele mooie zuren en zout. Als een witte wijn of rode wijn een bepaalde ziltigheid heeft, waardoor je in zijn jeugd de verlenging en potentie van ouderen kunt proeven. Dat heeft een Petit Verdot. Je zult er nooit zo vaak over horen, maar hij is wel essentieel.”

Een beetje zoals Janna dus. Niet altijd op de voorgrond, maar tegelijk kun je er niet omheen. Janna Rijpma, bedankt voor het mooie gesprek!